Minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport moedigt alle zorgsectoren aan “om aan de slag te gaan met het gezonder en duurzamer maken van het voedselaanbod”. Volgens Kuipers kan de Green Deal op veel bijval rekenen in de zorg. ‘De urgentie om te verduurzamen wordt breed gedragen.’
Wat zijn volgens u de grootste uitdagingen in de zorg?
“Dat zijn er drie: de toegankelijkheid van zorg, de kwaliteit en de betaalbaarheid ervan. De vraag naar zorg blijft stijgen. We leven langer en er zijn steeds meer ouderen. Veel ziektes waar je vroeger aan overleed, zijn overgegaan in chronische aandoeningen. Anderzijds is er een tekort aan zorgmedewerkers. Hierdoor krijgen mensen niet altijd op tijd de zorg die ze nodig hebben. Dit heeft een negatieve invloed op de (ervaren) kwaliteit van leven. De kwaliteit van de zorg in Nederland is hoog. Het aanbod is breed en onze betrokken zorgprofessionals zijn uitstekend gekwalificeerd. Toch dreigen we internationaal gezien naar de middenmoot af te zakken. Niet alle zorg die geleverd wordt, is aantoonbaar effectief, wat niet goed is voor de patiënt. Het Nederlandse systeem rondom zorg en ondersteuning is versnipperd. Er is een omslag nodig van ‘zorgen voor mensen’ naar ‘zorgen met mensen’. Tenslotte staat ook de betaalbaarheid van zorg onder druk. Als we niet in actie komen verdrievoudigen de zorgkosten tussen nu en 2060. Dit kán niet en dat wíllen we niet. Toch blijven we de komende jaren meer geld aan zorg uitgeven, door de toenemende zorgvraag en het gebruik van dure medicijnen. De kosten blijven dus stijgen, maar die stijging moet minder snel gaan dan de huidige trend.”
En dan is er ook nog de klimaatverandering, die leidt ‘tot meer en andere zorgvragen’, aldus de site van de rijksoverheid. Hoe verandert die zorgvraag dan precies?
“Klimaatverandering heeft impact op de zorgvraag, maar hoe groot die impact zal zijn, is moeilijk in te schatten. Daarbij kun je denken aan extra doden en ziekten door hitte, huidkanker, verandering van infectieziekterisico’s, effecten op de voedselproductie en –kwaliteit en meer (mentale) gezondheidsklachten als gevolg van natuurrampen.”
Dat maakt de Green Deal duurzame zorg extra opportuun. Hierin staat een groot aantal doelstellingen. Hoe worden die doelstellingen vertaald in maatregelen?
“Het realiseren van de doelstellingen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle ondertekenaars van de Green Deal. Veel van de afspraken zijn ‘maatregelen’ of voornemens bedoeld om de doelstellingen te realiseren. De brancheorganisaties in de zorg werken aan uitvoeringsplannen om die afspraken te concretiseren. Dit doen zij samen met VWS, Zorgverzekeraars Nederland, Nederlandse Vereniging van Banken en diverse ondertekenaars en stakeholders, zoals RIVM en TNO.”
Welke duurzame rol is er weggelegd voor eten en drinken in de zorg?
“Denk bijvoorbeeld aan de keuze voor plantaardige producten. In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken dat in 2025 de helft van de ziekenhuizen een gezond voedingsaanbod biedt aan patiënten, bezoekers en medewerkers. In 2030 moeten dat álle ziekenhuizen zijn. Daarnaast zetten we in op een gezonder voedingsaanbod in andere zorginstellingen. Ter ondersteuning subsidieert VWS het project ‘Goede Zorg Proef Je’. Uit dit project blijkt dat het plantaardige aanbod voor patiënten en medewerkers toeneemt, wat kan bijdragen aan het verlagen van de CO2-uitstoot. Het kabinet streeft naar een verhouding van 50/50 in de consumptie van dierlijke en plantaardige eiwitten in 2030. Nu is dat nog 60 procent dierlijk en 40 procent plantaardig. Ik moedig alle zorgsectoren aan om aan de slag te gaan met het gezonder en duurzamer maken van het voedselaanbod. De kennis, ervaring en tools uit het Nationaal Preventieakkoord en ‘Goede Zorg Proef Je’ kunnen hierbij zeker helpen.”
Ziet u veel bereidheid in de zorg om te verduurzamen?
“Jazeker. Veel mensen in de zorg willen zich echt inzetten voor verduurzaming. Gesprekken die ik met jonge zorgmedewerkers heb, én wat ik zie bij verschillende werkbezoeken, bevestigen dit beeld. De urgentie om te verduurzamen wordt breed gedragen, ook door het kabinet. Dit kabinet zet over de volle breedte in op de vergroening van Nederland en heeft daarover afspraken gemaakt in het Coalitieakkoord. Die afspraken worden nu verder uitgewerkt of al uitgevoerd. Ten aanzien van de zorg is in de Green Deal afgesproken dat we waar nodig én mogelijk, de wet- en regelgeving zullen aanpassen. Dit doen we om de verduurzaming te bevorderen. Nog dit jaar beginnen we met een verkenning om te zien welke wet- en regelgeving mogelijk geschikt zijn hiervoor. Wordt dus vervolgd!”
Doelstellingen ‘Green Deal’
Eind 2022 werd de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 gepresenteerd en ondertekend. Deze borduurt grotendeels voort op de vorige ‘deals’. De belangrijkste doelstellingen zijn:
• Gezondere, plantaardige en duurzamere voeding voor patiënten, cliënten en zorgmedewerkers stimuleren.
• Nieuwe kennis en ervaring over een gezondheidbevorderende leef- en werkomgeving in en rond zorglocaties toepassen.
• Duurzaam en circulair inkopen als uitgangspunt nemen in het inkoopbeleid.
• Meer aandacht voor preventie en duurzaamheid in het (zorg)onderwijs.
• Een klimaatneutrale zorg in 2050.
Uit Served 1 2023.