Nij Smellinghe in Drachten is van de duurzaamste ziekenhuizen van Nederland. Een hoofdrol is er voor eten en drink en; van het programma ‘Fit door de Nacht’ tot het gebruik van Friese producten. Op bezoek in een streekziekenhuis met hart voor de streek.
Bezoekers van Nij Smellinghe parkeren hun auto onder een dak met negenduizend zonnepanelen. Dat worden er binnenkort zestienduizend. Aan het dak hangen borden met teksten over duurzaamheid. Over de waterbesparing van het ziekenhuis, de uniforms van gerecyclede pet-flessen en de composteermachine. Volgens Manager Horeca & Services Lex Moerke maakt het ziekenhuis sinds “een jaar of zes” grote stappen op het gebied van duurzaamheid.
“De composteermachine was een van de eerste investeringen”, vertelt hij. “Er wordt veel eten weggegooid in de zorg. Door de resten te composteren, kunnen we weer nieuwe gewassen laten groeien. Dit doen we in onze moestuin, waar we een deel van onze groenten en kruiden vandaan halen. Daarnaast hebben we een nieuw voedingsconcept: ‘Smakelijk’. Dit geeft de regie aan onze patiënten, die à la carte bestellen waar ze zin in hebben, ‘on demand’. De eerste resultaten zijn veelbelovend, met circa twintig procent minder voedselverspilling.”
Weinig foodmiles
Bij Nij Smellinghe verstaan ze onder duurzaamheid: alles wat goed is voor mens en milieu. Door veel bulkpartijen in te kopen – en minder monoverpakkingen – bespaart het ziekenhuis zo’n anderhalf miljoen plastic verpakkingen per jaar. Ook wordt er op grote schaal water, energie en papier bespaard. Extra lekker voor de mens is de verse maaltijdvoorziening en het gebruik van smaakmakers uit de streek. “Vers eten is lekker en gezond”, zegt Lex. “En in zeker zin ook duurzaam, want we houden van korte lijnen. Door te kiezen voor lokale leveranciers blijft het aantal foodmiles – en dus ook de CO2-uitstoot – beperkt. Daarnaast steunen we de lokale economie en vinden onze patiënten en bezoekers het heerlijk om van hun streek te ‘proeven’. We hebben een eigen coöperatieve groentensnijderij, waar Friese groenten gesneden worden, én een eigen zuivellijn: Boer & Chef, een lijn waarin verschillende boeren hun zuivelproducten leveren, zoals zuivelboerderij Westerleane uit Terwispel.”
Efficiënter vervoer
Nij Smellinghe serveert Friese wâlsbeantsjes (woudboontjes) en vis uit de meren en de Waddenzee. Maar ook (nagel)kaas en vleeswaren uit de provincie, huisgemaakte granola’s, honing van de imker, cranberries van Terschelling en nog veel meer. Veel producten worden verzameld in een centrale hub en vandaar uit naar de centrale keuken gebracht. Het ziekenhuis koopt daarnaast in bij Bidfood.
Volgens Lex staat óók bij Bidfood de korte keten hoog op de agenda. “Ze werken veel samen met lokale toeleveranciers”, zegt hij. “Daardoor kunnen we steeds meer streekproducten bij Bidfood inkopen. Samen streven we naar een zo efficiënt mogelijk goederentransport, met bijvoorbeeld één vrachtwagen voor lokale en meer commerciële producten.”
‘Fit door de Nacht’
‘Goed voor de mens’ wil bij Nij Smellinghe ook zeggen: goed voor de medewerkers. “We zijn zuinig op ons personeel”, zegt Lex. “Omdat het aanbod schaars is, zijn we zelfs een school gestart, voor mensen die in de zorg willen werken. Inclusief de studie ‘Sustainable Hospitality Management.’ En met ‘Fit door de Nacht’ voorzien we in voeding op maat voor de nachtwerker. Veel ziekteverzuim komt voort uit de nachtdienst. Door op bepaalde momenten eiwitten, vetten en vitamines in te nemen, komen onze mensen fitter de nacht door en is het herstel ook beter. Daar krijgen we echt hele goede feedback op.” Tot slot is er nog het ‘Trappers’ spaarprogramma: medewerkers sparen punten door met de fiets naar hun werk te komen. Die punten kunnen later worden verzilverd voor bijvoorbeeld een etentje of een mobiele telefoon. De app motiveert veel medewerkers om de wagen te laten staan. Lex woont in Sneek; helaas te ver om te fietsen. “Maar ik rijd wel hybride”, lacht hij. “Dat is tenminste nog iets.”
Uit Served 1 2023.
